Ondernemend talent combineert creativiteit, flexibiliteit met het lopen en nemen van risico’s en doorzettingsvermogen, dat nodig is om te slagen in een voortdurend veranderende wereld. Welkom in de wereld van de ondernemer.

De 21e eeuw vaardigheden, als onderdeel van de Sustainable Development Goals (SDG), zijn van vitaal belang. Daar maken ondernemend denken en handelen ook onderdeel van uit. Maar niet alleen beperkt tot het ondernemerschap. Ook in grotere organisaties – publiek en privaat – speelt een ondernemende mindset een essentiële rol. Niet verrassend dat in elk ecosysteem voor ondernemerschap een belangrijke is rol weggelegd voor ondernemerschapsonderwijs.

Ondernemerschapsonderwijs groeit aan aandacht en krijgt een nog sterkere plaats het onderwijs. Van basisschool tot hoger onderwijs. Maar is het voldoende?

In deze blog wordt het verschil uit tussen ondernemerschap en ondernemend gedrag uitgelegd. Vervolgens gaat deze blog in op het leren en toetsen van ondernemersvaardigheden.

Inhoud

• Global Entrepreneurship Week
• De ondernemers van morgen?
• Ondernemerschapsonderwijs
• Ondernemerchapsonderwijs of onderwijs in ondernemen?
• Leren en toetsen van ondernemerschapsonderwijs
• Voorbeelden van ondernemend leren
• Kunnen docenten en leraren ook ondernemend zijn?

Global Entrepreneurship Week

Elk jaar wordt wereldwijd De Global Entrepreneurship Week (meestal gehouden in november van elk jaar) georganiseerd. Dit evenement vindt gelijktijdig plaats in ongeveer 170+ landen.

Biedt het de mogelijkheid om de ontwikkeling van ondernemerschap bij jongeren te stimuleren, of gaat het juist om ondernemend gedrag aan te leren? Het verschil tussen ondernemerschap en ondernemend gedrag wordt hieronder toegelicht.

De ondernemers van morgen?

Is ondernemer worden nog populair bij studenten? Toch niet meer zo populair, blijkt uit onderzoek van het Amsterdam Centre of Entrepreneurship naar de populariteit van een eigen bedrijf starten.

Hoewel de populariteit van het ondernemerschapsonderwijs toeneemt, scoren beroepen als software engineer en werken – in loondienst – in de gezondheidssector hoger bij jongeren dan eigen baas zijn.

De voorkeur van een beroep boven dat van jezelf inschrijven bij de Kamer van Koophanel, wordt voor een groot deel bepaald door de status van het beroep. Evenwel is er een positief verband gevonden tussen de wens om ondernemer te zijn en de bekendheid met het ondernemerschap en ervaring mee hebben opgedaan. Dit is een belangrijke voorwaarde – geen noodzakelijke overigens – voor het versterken van ondernemend gedrag.

Ondernemerschapsonderwijs

Uit ander onderzoek van het Amsterdam Centre of Entrepreneurship blijkt dat het succes van de ondernemer samenhangt met de managementopleiding van de ondernemer.

De onderzoekers hebben de inkomsten van ondernemers in het midden- en kleinbedrijf in kaart gebracht. Ze keken naar de beloningsstructuur in bijna 400 bedrijven met minder dan 100 werknemers.

Succes is gemeten op basis van inkomen, overlevingskansen, groei en winst. Ondernemers in het hoger onderwijs verdienen meer; hun bedrijven overleven langer, groeien sneller en hebben hogere winsten. Er wordt geen sluitende verklaring gegeven voor dit verschil. Reden te meer dus om ondernemerschap in alle curricula op te nemen. Juist ook in het MBO. Het is zaak vroeg te beginnen.

Ondernemerschapsonderwijs of onderwijs in ondernemen?

Ondernemingsonderwijs of onderwijs in ondernemerschap lijken over hetzelfde te gaan, maar er is een duidelijk verschil tussen beide. Ondernemingsonderwijs legt de nadruk op het opzetten, starten en runnen van een bedrijf, terwijl het onderwijs in ondernemerschap zich bezighoudt met het ontwikkelen van de attitudes, competenties en houding voor ondernemend gedrag in een zakelijke en niet-zakelijke context (Henry, 2013; Jones en Iredale, 2010).

Ondernemend gedrag kan dus ook plaatsvinden in een niet-zakelijke omgeving. Denk aan de sport- of hobby vereniging. Dit maakt direct duidelijk dat ondernemerschap gaat om gedrag.

De definitie van ondernemerschap bestaat uit drie kernbegrippen:

• kansen zien,
• kansen grijpen en
• waarde creëren.

Deze kernbegrippen staan echter niet op zichzelf. Het geeft eerder een proces aan, en daarvoor zijn ondernemersvaardigheden nodig om deze drie aspecten succesvol te combineren.

Voor het meten van ondernemersvaardigheden, is de E-Scan ontwikkeld. Dit instrument, voor het betrouwbaar in beeld brengen van de ondernemende mindset, wordt toegepast in de hele leerlijn, van primair tot universitair onderwijs. Niet alleen om ondernemend gedrag bij te brengen aan de ondernemers van morgen, maar ook om medewerkers voor te bereiden op de ondernemend te zijn in loondienst.

Wil je zelf een keer ervaren hoe het ondernemend potentieel van studenten wordt gemeten? Doe de E-Scan.

Leren en toetsen van ondernemerschap

Kansen zien en benutten is wat iemand ondernemend maakt. Die ondernemende houding kan breed worden toegepast in vele situaties. Dus niet alleen bij het starten van een bedrijf.

Het derde begrip in de definitie van ondernemerschap, waarde creëren, heeft betrekking op het runnen van een eigen bedrijf of waardecreatie binnen een organisatie (het zogenaamde intrapreneurship). Met een eigen bedrijf creëer je waarde voor jezelf in de vorm van inkomen, vrijheid, etc. Maar bovendien creëer je ook waarde voor je omgeving. Je maakt klanten blij met je product of dienst, de buurt of leveranciers met werkgelegenheid of bedrijvigheid.

Waardecreatie wordt snel vertaald in geld. Maar waarde is veel meer dan geld of inkomen alleen. Het gaat vaak om tevredenheid en erkenning. Om waarde te kunnen creëren is een ondernemende houding nodig. Dat betekent kansen kunnen zien en benutten. Telkens weer.

Ondernemend zijn, of ondernemendheid, is een overkoepelende term voor ondernemend gedrag. Het is een belangrijke voorwaarde voor ondernemerschap. Veel scholen of opleidingen profileren zich als ondernemend, maar docenten en leerlingen ervaren dat nauwelijks in de praktijk. Dit vormt vooral een probleem voor het aanleren van ondernemend gedrag.

Voorbeelden van ondernemend leren

Wat zijn goede voorbeelden van leren en toetsen van ondernemend gedrag in ondernemerschapsonderwijs? Op welke manieren kun je studenten ondernemend gedrag bij brengen? In oplopende volgorde zijn dat:

• Schrijven van een ondernemingsplan
  • Het leert studenten over aspecten die bij het opzetten en runnen van een bedrijf komen kijken. Ze leren hoe waardecreatie wordt opgezet en uitgerekend.
  • Het is vooral kennisgericht en inspireert studenten niet. Het leert hen ook niet ondernemend gedrag in te zetten.
• Een jonge ondernemer voor de klas.
  • Het zal studenten inspireren op het vlak van kan zien en kansen benutten.
  • Maar de studenten leren hiermee niet zelf ondernemend te zijn.
• Een les of programma op het herkennen van kansen.
  • Een wandeling door de stad, en voorbeelden aanhalen van ondernemend gedrag. Of studenten zelf met voorbeelden laten komen of product- of bedrijfsideeën laten bedenken.
  • Hierbij kunnen creativiteits- en brainstorm technieken bij worden ingezet.
• Ondernemerschap in de vorm van simulatie (studentenbedrijf of business game)
  • Hoewel niet echt, wordt de situatie van het opstarten en voeren van een bedrijf zo goed mogelijk nagebootst. Alle drie de aspecten van ondernemerschap worden geactiveerd bij de studenten.
  • Nadeel is wel dat het in groepsvorm gebeurt en niet alle studenten in gelijke mate ondernemend gedrag ervaren. Er is altijd een aanvoerder, die anderen meeneemt in zijn of haar ondernemendheid. Dit bemoeilijkt ook het toetsen van het individuele ondernemend gedrag van een student.
  • Daarnaast, is het belangrijk dat docenten de tijd en kwaliteit hebben om de studentengroep te coachen. Dat blijkt cruciaal voor het ondernemend leren.
• De Wereld van de Ondernemer (https://dwvdo.nl/).
  • Een hele praktische methode voor de leraar om studenten de belangrijste aspecten van ondernemen bij te brengen, zoals:
    • markt,
    • product/dienst,
    • organisatie en
    • financiën.
    • Met de ondernemer als spil van deze vier aspecten.
  • Daarnaast kunnen de 8 rollen, of ondernemerspetten van een ondernemer, op een speelse en inspirerende manier besproken en geoefend. Studenten worden op een eenvoudige manier aan het denken en in beweging gezet.
  • De rollen die een ondernemer heeft en moet beheersen, invullen of inhuren zijn:
    • verkoper
    • marketer
    • producent
    • (product) ontwikkelaar
    • leidinggevende
    • organisator
    • administrateur
    • financieel planner
  • Het is geschikt voor mbo en hbo, en kan heel goed vooraf gaan aan een studentenbedrijf of groepsopdracht.
• Afstuderen in je eigen bedrijf.
  • Dit is de beste manier om ondernemerschap te leren; je eigen bedrijf als een kans die een student ziet, benut door het in de praktijk te brengen en daar waarde mee te creëren, waaronder een diploma! Een goed voorbeeld van learning on the job.

Toetsen van ondernemerschapsonderwijs

Een ondernemende houding betekent voor een leerling dat hij of zij actief nieuwe initiatieven zoekt en kansen ziet. En leert deze kansen te grijpen door ze om te zetten in concrete acties. Deze drie aspecten dienen onderdeel te zijn van het ondernemerschapscurriculum. Het gaat er daarbij om wat een student gedaan en geprobeerd heeft, en niet (alleen) om het resultaat. Het is een leerproces en de getoonde inzet kan getoets worden. Dit betekent formatief toetsen in plaats van summatief.

Zo’n ondernemende houding zal elke student binnen school, werk en privéleven helpen, ook al wordt de student geen ondernemer.

Ontdek hoe E-Scan jou als docent kan helpen studenten ondernemend gedrag bij te brengen

Kunnen docenten ook ondernemend zijn?

Hoe zit het met leraren, de onderwijzers in ondernemerschap? Zijn zij de begeleiders die een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van de student? Wel degelijk, maar wat wordt er verwacht van docenten? Moeten zij ook ondernemend zijn om ondernemend onderwijs te geven? Het korte antwoord is nee, niet per se.

Het helpt uiteraard wel als een docent ondernemend is, of (ooit) een onderneming heeft gehad. Het zal de geloofwaardigheid van de docent vergroten. Toch, zullen de didactische en coachingsvaardigheden van de docent veel meer het verschil maken. Als studenten leren hun ondernemend potentieel in te zien en leren dat verder te ontwikkelen, zal dat studenten vooral bijblijven.

Ondernemerschapsonderwijs krijgt stilaan een vaste plek in het onderwijs. Het is ook niet langer voorbehouden aan economische richtingen. Voor de toekomst is het belangrijk om de krachten te bundelen, onderwijsbeleid en activiteiten op elkaar af te stemmen. Een doorlopende leerlijn, waarin ondernemend gedrag de tijd krijgt om zich bij de student te vormen.

Lees meer over de ondernemende persoonlijkeheid.